hoa sỏi
Mỗi khi hoa sỏi nở, cả một vùng vắng lặng bỗng nhiên biến thành một rừng hoa thơm ngát, vì thế hoa sỏi đã được xem là một kỳ quan của tự nhiên.
Hoa sỏi là một loại cây đặc biệt thuộc họ Mensembryanthemaceae (Aizoaceae), tên khoa học là Lithopturbuniformis (listhos nghĩa là đá và opsis hình dạng). Nhìn từ trên xuống cây có hình trứng, nhìn từ dưới lên lại có hình nón. Mỗi cây đều mọc sát đất, thậm chí dấm dúi trong đất, chỉ một số nhô cao chừng 1-2 cm.
Nhiều cây trong suốt, nhìn thấy nội quan, nhiều cây lại đục ngầu mầu nâu, lam hoặc hòa với sỏi đá để dễ dàng lẩn trốn những con vật ăn cỏ và khát nước. Hoa sỏi chỉ mọc ở sa mạc và nơi khô hạn, cây nở hoa vào lúc trời mưa, rồi nhanh chóng kết hạt, phát tán. Mỗi khi hoa nở, cả một vùng vắng lặng bỗng nhiên biến thành một rừng hoa thơm ngát, vì thế hoa sỏi đã được xem là một kỳ quan của tự nhiên.
Năm 1810, nhà thực vật Wiliam John Burchell đến chơi ở một vùng của tỉnh Cape- Nam Phi , tình cờ nhìn thấy dưới chân một viên sỏi nâu, trên mặt có kẽ nứt, khi dẫm chân vào chảy nước, ông liền bứt lên xem và phát hiện nó là một loài cây lạ, sau đó nhà sinh vật Harworth cũng tìm thấy và đặt tên cây là Mensembryanthemunturbuniformis. Qua nhiều lần khảo sát, người ta đã kết luận Mensembryanthemun không chỉ là 1 loài cây mà là một họ các cây trên đá. Hoa sỏi thuộc họ này và được đổi tên thành Lithopturbuniformis. Đến nay ước tính có hơn 200 loại hoa sỏi, nhiều nhất là 4 loại cây: hình chén( chữ 0), hình chữ v, hình chữ v dài và hình gạc hươu (chữ x). Hoa đẹp nhất là L.optica hoa hồng, L.vallismariae hoa da cam hoặc trắng, L.verruculosa hoa nhiều mầu.
Như vậy, quê hương của hoa sỏi là Nam Phi và Namibia, trong đó nổi bật là khu vườn thực vật quốc gia Kirstenbosch, Cape Town Nam Phi. Ở đây, hoa sỏi rất được ưa thích nên đã có hàng trăm nghìn người thường đổ về đây tìm hiểu đời sống của cây. Nhiều loài hoa sỏi đã được trồng làm cảnh nhờ kích thước nhỏ bé, mọc chậm và hấp dẫn. Các vườn cảnh cũng đã lai tạo được nhiều giống hoa đẹp rực rỡ.
Mỗi cây hoa sỏi cấu tạo rất độc đáo, thường chỉ có hai chiếc lá cứng như hai nửa của một viên sỏi và được phân chia bởi một kẽ nứt ( một rãnh dài cắt ngang mặt), khi nắng xuyên qua mặt lá , sẽ giúp cây quang hợp tạo dưỡng chất… Cây cao từ 1-2cm, to khoảng 2-6cm. Mặt lá thường có nhiều chấm mầu, vân và hố lõm, nhiều khi kẽ lá mở rất rộng chiếm gần như toàn bộ cây. Sau khi hoa nở, cây ngủ, hai lá sẽ dồn dưỡng chất để nẩy sinh mầm mới nhú ra khỏi rãnh, cây cũ sẽ chết đi chỉ còn một lớp vỏ bao bên ngoài cây mới, nhưng cũng có khi cây cũ không chết ở nơi đó mà sẽ thành hai cây mới. Ở những điều kiện khác nhau, hoa sỏi sẽ biến đổi, như có một đôi lá, ít chấm mầu hay nhiều chấm mầu, nhiều cánh hoặc ít cánh. Cây mọc tốt trên đất khô, tiếp xúc trực tiếp với nắng và chịu được nhiệt độ sa mạc ban ngày tới 40 độ c, ban đêm 5 độ c. Trong thời kỳ không có mưa, hoa sỏi nằm bẹp duới cát sỏi và phát triển bộ rễ quặp kéo cây lún xuống dưới mặt đất. Đa số hoa sỏi nở hoa vào Thu Đông, sắc vàng rực, trắng, hồng, đỏ hay tím y hệt một bông cúc.
Khi trồng hoa sỏi, người trồng phải rất khéo léo. Mỗi ngày, cần cho cây tiếp xúc với nắng 4-5 giờ. Nếu cây ít nắng, nó sẽ mọc cao, to không đúng với tên gọi. Tuy nhiên, cần đưa ra nắng từ từ vì ở điều kiện trồng chậu lá dễ bị hỏng. Khi đã quen với khí hậu mới, có thể để cây dưới ánh nắng thoải mái.
Hoa sỏi có bộ rễ khá lớn, thích hợp với những chậu to và thoáng. Nên tưới nước ở một giai đoạn nhất định. Vào mùa nóng, có thể 3 ngày tưới một lần, và nếu gặp mưa thì không thể để cây sũng nước quá 5 ngày, nếu không lá sẽ héo và tàn. Trong mùa đông, có thể để cây khô, bởi lúc này cây đang chuẩn bị nẩy mầm, dùng chính độ ẩm và chất dinh duỡng từ cây mẹ.
Cây mọc đẹp nhất ở hai năm tuổi, quá tuổi này cây sẽ to và xấu, nhiều khi phát triển thành 12 cặp lá sù sì rất giống với hoa đá. Nhiều trường hợp, một cây không chỉ có một bộ hai lá mà có tới một bộ ba lá. Có cây vừa nở hoa trắng vừa nở hoa vàng, hoa hồng. Có thể khắc phục điều này bằng cách trả nó về với điều kiện khô hạn để cây sẫm lại, cằn và nhỏ bé đi.
(sưu tầm)
